Het Kruisteken |
Het kruisteken is het persoonlijke teken van toewijding
dat kenmerkend is voor de Katholieke traditie.
- Tekst - Toelichting -
dat kenmerkend is voor de Katholieke traditie.
- Tekst - Toelichting -
- TEKST -
|
- TOELICHTING -
Algemeen
Het kruisteken is niet echt een gebed in de gebruikelijke zin van het woord, maar meer een toewijding die vaak aan gebed voorafgaat, maar ook op zichzelf kan gebeuren. De woorden "in de naam van" betekenen "in gemeenschap komen met".
Het uitspreken van de bij het kruisteken horende woorden en het maken van de erbij behorende gebaren, heet men vanoudsher "een kruisteken maken" of "het slaan van een kruis".
Uitvoering in de Latijnse Kerk
Het kruisteken wordt gemaakt door met de rechterwijs- en middelvinger of de hele rechterhand bij de woorden "In de naam van de Vader" kort het voorhoofd aan te raken, dan de hand recht naar beneden te bewegen om bij de woorden "de Zoon" tussen borst en maag te stoppen. Vervolgens bij de woorden "en de Heilige Geest" met de rechterhand de linkerschouder aan te raken en tenslotte bij het "Amen" de rechterschouder.
Naarmate men deze bewegingen vaak genoeg maakt, zullen ze in één vloeiende beweging een kruis vormen. Omdat het maken van een kruisteken een persoonlijke toewijding is, is het vanoudsher gebruikelijk om (waar en indien mogelijk) het kruisteken te maken met kort in wijwater gedoopte vingers.
De Gentse priester Jaak Pauwels vertelt
over de symboliek van het kruisteken
Uitvoering in de Oosterse Kerken
In de Oosters-Orthodoxe kerken wordt het kruisteken in omgekeerde vorm gemaakt, namelijk met de linkerhand en dan na de verticale beweging eerst de rechter- en dan de linkerschouder.
Ook houden othodoxe gelovigen bij het maken van het kruisteken de duim, wijs- en middelvinger tegen elkaar en daarbij pink en ringvinger naar binnen gevouwen.
De duim en twee gestrekte vingers staan daarbij symbool voor de heilige Drie-Eenheid, de naar binnen gevouwen vingers voor de goddelijke en de menselijke natuur van Jezus Christus. In het Roemeense volksgeloof wordt wel gezegd die twee vingers hard aan te drukken, omdat anders de duivel ertussen kan.
Gebruik
In de katholieke traditie is het kruisteken een vast onderdeel van de liturgievieringen alsmede een vast gebruik in de persoonlijke en volksdevotie.
Het kruisteken is een typisch katholiek gebaar, dat niet alleen in de Rooms-Katholieke Kerk, maar ook in diverse andere katholieke kerken en in de Oosters-orthodoxe kerken gebruikelijk is. In de kerken en gemeenschappen van de protestantse richting komt het kruisteken niet voor.
© Februari 2005